Apatinske ulice: Žarka Zrenjanina – skriveno blago našeg grada

Za ulicu koju vam danas predstavljamo, bez dvoumljenja možemo reći da je jedna od najvrednijih ulica Apatina. Istorijske činjenice, religijske građevine i bogata biografija narodnog heroja čije ime nosi dokaz su jedinstvene vrednosti ulice Žarka Zrenjanina, ne samo za Apatin već i za mnogo šire prostore, naše zemlje.

Žarko Zrenjanin – Uča (1902–1942) bio je član Centralnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije, politički sekretar Pokrajinskog komiteta KPJ za Vojvodinu, organizator ustanka u Vojvodini i narodni heroj Jugoslavije.

Žarko je završio učiteljsku školu u Somboru, još kao srednjoškolac je prišao revolucionarnom omladinskom pokretu. Uz Mošu Pijade, Ivana Milutinovića i druge istaknute komuniste, Zrenjanin se borio za prava političkih osuđenika, učestvovao je u štrajkovima glađu i drugim akcijama komunista. Bio je član Inicijativnog odbora Stranke radnog naroda Vojvodine, jedan od autora Platforme u kojoj je istaknuto da će Vojvodina, u budućem uređenju Jugoslavije, biti autonomna jedinica, s obzirom na svoju posebnu, ekonomsku, socijalnu i nacionalnu strukturu. Učestvovao je na Majskom savetovanju KPJ u Zagrebu, a zatim organizovao pripreme za oslobodilačku borbu u Vojvodini. U to vreme najviše radi u Banatu i inicijator je stvaranja partizanskih odreda i njihovih oružanih akcija u julu 1941. godine. Posle teških udaraca koje su organizacije KPJ u Banatu i Bačkoj pretrpele u leto i jesen 1941. godine, radi na obnavljanju i konsolidaciji Partije, razrađujući taktiku borbe u skladu tamošnjim uslovima.

Gestapo je činio velike napore i organizovao brojne snage da uhvati crvenog generala, kako su Zrenjanina nazivali. Početkom novembra 1942. godine, Tito je pozvao Zrenjanina da dođe na slobodnu teritoriju zapadne Bosne i prisustvuje Prvom zasedanju AVNOJ-a. Prilikom priprema za odlazak u Srem, i dalje u zapadnu Bosnu, Zrenjanin je prokazan Gestapou i ubijen je 4. novembra 1942. u selu Pavlišu, kod Vršca.

Od 2. oktobra 1946. godine grad bivši Petrovgrad nosi ime ovog revolucionara – Zrenjanin. Preko 60 naseljenih mesta u Srbiji, uglavnom Vojvodina, imaju ulicu sa imenom Žarka Zrenjanina. A velika osnovna škola u našem gradu, takođe nosi Žarkovo ime.

Školstvo u Apatinu ima dugu tradiciju. Počeci škole sežu u drugu polovinu 19. veka. Današnja škola formirana je 1972. godine integracijom osnovnih škola Rade Končar, Moša Pijade i škole Žarko Zrenjanin koja se nalazila upravo u ulici koju vam predstavljamo. Danas u Apatinu postoji jedna osnovna škola koja se, kao što smo već pomenuli, sa ponosom zove Osnovna škola Žarko Zrenjanin.

Katoličko groblje i crkva Srce Isusovo takođe su deo bogate istorije ove ulice. Crkva je podignuta u periodu od 1931. do 1933. godine. Ovaj sakralni objekt izgrađen je u psudoromaničkom stilu i predstavljao je najveću katoličku crkvu izgrađenu na području Bačke, između dva Svetska rata. Planovi za nju urađeni su od strane bečkog arhitekte Bruna Buhvizera, a izvođač građevinskih radova bio je apatinski građevinski poduzetnik (jedno vreme predsednik ovdašnjeg Zanatskog udruženja), Nikola Šefer. Crkva predstavlja trobrodni objekat sa dva tornja (visina 38 metara) koji se uzdižu iz njenog pročelja, a završavaju se u krovice piramidalne forme. Glavni ulaz je naglašen romaničkim, stepenasto profiliranim portalom, iznad kojeg se nalazi rozeta i timpanom.

U župnoj kući pored crkve Srce Isusovo, u kojoj je nekada živeo i radio Adam Berenc, apatinski sveštenik i humanista, oformljena je vredna biblioteka raznih dokumenata kao i nemačko udruženje koje nosi njegovo ime, a koje reprezentuje nemačku nacionalnu manjinu u Opštini Apatin. Podsećamo, Berenc je bio duhovni vođa otpora bačkih Nemaca protiv Hitlerovog nacionalsocijalizma, urednik časopisa Die Donau i doktor teologije. Objavio je niz članaka i propovedi, koji su još 1936. godine dalekovido predvideli uspon i pad nacizma koji će dovesti do propasti nemačkog naroda u Bačkoj. Nakon rata, Berenc je živeo u Mađarskoj, gde je umro 1968. godine.

U biblioteci se nalaze dokumenti crkvenih bibliotekara, etnografskih i istorijskih podataka iz nekadašnjeg Apatina i okoline, a neki čak datiraju od kraja 16. veka. Ovde se takođe može pronaći najveća zbirka svetih slika u Srbiji. Ovo su samo neke od vrednosti koje sadrži ova biblioteka koja broji više desetina hiljada knjiga, spisa i rukopisa, jedinstvenih u Srbiji a nekih čak jedinstvenih i u svetu.