Studentska stipendija - socijalna pomoć, sredstvo ucene ili nešto treće?

U ponedeljak 14. decembra, završen je konkurs za dodelu studentskih stipendija opštine Apatin. Stipendije u iznosu od 7000 dinara opština Apatin dodeljivaće na osnovu dosadašnjeg uspeha studenata, materijalnog stanja njihove porodice, kao i zanimanja za koje se školuju. Baveći se analizom prakse u dosadašnjoj dodeli opštinskih stipendija, redakcija 025info televizije došla je do interesantnih podataka:

Stipendije za deficitarna zanimanja

Opština Apatin na svakom konkursu dodeljuje određen broj stipendija za studente deficitarnih zanimanja. Tako se od 2006. godine  na listi deficitarnih zanimanja nalazi zanimanje "profesor matematike". Danas, matematiku osnovcima apatinske opštine predaju tri učiteljice koje su se doškolovale za nastavnike matematike. Redakcija 025info imala je uvid u podatke o svim stipendiranim studentima u prethodne četiri godine, a samo među njima se nalazi 16 stipendista koji studiraju ili su završili matematiku. Slična situacija važi i za angliste, 13 studenata engleskog jezika stipendirano je samo u prethodne četiri godine, a engleski jezik danas predaje 4 nastavnika koja nisu završila anglistku, već različite stepene kurseva engleskog jezika. U situaciji kada je stipendirano 11 studenata hemije, imamo pojavu da hemiju u jednoj apatinskoj srednjoj školi predaje tehnolog. Pitanje koje se samo po sebi nameće jeste smisao ovakvog sistema stipendiranja, gde se mladi i školovani stručnjaci ni na koji način ne obavezuju da se vrate u Apatin i tu započnu svoju radnu karijeru. U najmanju ruku, radi se o nemaru, kako u vezi trošenja novca budžetskih obveznika, tako i u vezi kadriranja nastavnika u apatinskim školama.

Materijalni status kao osnova za stipendiranje

Iako institucije koje stipendiraju studente retko kada postavljaju pitanje o njihovom materijalnom statusu, a kada su u pitanju stipendije evropskih fondova, pitanja u vezi materijalne situacije porodice studenta smatraju se nepristojnim i nepotrebnim, opština Apatin prilikom stipendiranja studenata najveći broj bodova dodeljuje na osnovu materijalne situacije u kojoj se porodica studenta nalazi. Kada se praktično prikaže, broj bodova na konkursu koje studentu donese prosek ocena na studijama minoran je u odnosu na broj bodova koje mu donese loš materijalni status porodice. Iako se time kažnjavaju dobri studenti čiji su roditelji zaposleni, pa sama stipendija dobija oblik socijlne pomoći. Takav kriterijum u ovim finansijski neizvesnim i teškim vremenima donekle ima opravdanje. Međutim, to opravdanje postaje veoma upitno kada se iz dostupnih podataka vidi da je opština Apatin dodelila skoro 30 stipendija studentima privatnih fakulteta, koji su u obavezi da plaćaju godišnje školarine. Prosečan iznos plaćene školarine je oko 120.000 dinara godišnje, što često realnije govori o materijalnom statusu porodice studenta nego prijava o prihodima koju podnose opštini.

Isplata stipendija

Iznos stipendija, 7000 dinara, nije se menjao već nekoliko godina. Pa je tako i stipendija, čija je nekadašnja vrednost bila oko 70 evra, danas pala na 57 evra. Osim činjenice da vrednost stipendije ne raste već godinama, iako se troškovi studiranja povećavaju, alarmantna je i pojava da se stipendija ne isplaćuje na vreme. Tako smo samo ove godine bili svedoci kašnjenja studentskih stipendija od po nekoliko meseci, a do danas nije ispalaćena poslednja stipendija za prethodnu školsku godinu. U dva navrata stipendije su isplaćene istoga dana kada je 025info objavio tekst o njihovom kašnjenju, što govori u prilog tome da novac koji pripada studentima postoji, međutim, da se njime kalkuliše i da studenti nisu prioritet trenutne lokalne vlasti u opštini Apatin.

Žalbe, molbe, primedbe...

Analizirajući podatke iz 2012. godine, redakcija 025info televizije dolazi do vrlo zanimljivih podataka. Naime, u konkursnoj dokumentaciji, kao kriterijumi za dodelu stipendija, navode se sledeće stavke:

Pravo učešća na konkursu imaju studenti koji nisu korisnici neke od stipendija koju dodeljuje opština Apatin i koji ispunjavaju sledeće kriterijume:

- da je student osnovnih studija na fakultetu ili višoj školi, ili osnovnih ili diplomskih akademskih studija (tzv. master), koje imaju sedište, odnosno odeljenje isključivo na teritoriji Republike Srbije, ali van Zapadnobačkog okruga,
- da je državljanin Republike Srbije,
- da ima prebivalište na teritoriji opštine Apatin,
- da je redovan student, tj. da nije obnovio godinu studija iz prethodne školske godine.

Među kandidatima koji su podneli molbu za stipendiju, pronalazimo i Vesnu Milanović Simičić, koja je student druge godine doktorskih studija Fakulteta za kulturu i medije Megatrend univerziteta. U odeljku o broju bodova navedeno je da studenti doktorskih studija nisu obuhvaćeni stipendijom, međutim da će o konačnom broju bodova kandidatkinje odlučiti komisija. Iako nije ispunjavala predviđene kriterijume, Vesni Milanović Simičić dodeljena je stipendija, što vidimo na konačnoj listi stipendista, gde se nalazi pod brojem 56.

Na osnovu analize konkusne dokumentacije koju smo dobili na uvid, saznali smo da to nije jedini primer nepoštovanja predviđenih kriterijuma i samovolje konkursne komisije.