Ubrzani tempo i stres odnose živote

Broj obolelih i umrlih od raka u našoj zemlji u poslednjih nekoliko decenija je u neprekidnom porastu, uz izuzetak par lokaliteta gde broj obolelih pokazuje trend pada. Kod muškaraca su najčešći rak pluća, debelog creva, želuca i prostate, a kod žena dojke, debelog creva, grlića materice, pluća i tela materice. U poređenju sa drugim delovima Evrope naša zemlja je među vodećim po učestalosti raka pluća i grlića materice, dok su stope oboljevanja od drugih malignih bolesti u rangu zemalja sa srednje visokim vrednostima.
U Vojvodini se od malignih bolesti godišnje registruje oko 10.000 novoobolelih i to oko 5.000 muškaraca i oko 4.700 žena. Od raka je u Pokrajini, na primer 2008. godine, umrlo 3.438 muškaraca i 2.476 žena ili oko 7.000 ljudi. Kod žena najzastupljeniji je rak dojke, grlića materice i debelog creva, a kod muškaraca rak pluća, debelog creva i prostate. Od prvih deset malignih tumora na „rang listi“ najzastupljenijih svi pokazuju trend rasta osim raka želuca koji ima trend pada.
Maligni tumori u Vojvodini su u porastu, što se beleži i u razvijenim zemljama sveta, ali bitno je da je već nekoliko godina trend umiranja bolesnika od raka sporiji od trenda broja novootrivenih slučajeva. To znači da se tumori ranije otkrivaju, kao i da se bolje leče.
Povećanje se tumači ubrzanim i stresnijim načinom života, starenjem populacije jer se zna da se maligni tumori daleko češće javljaju u trećem životnom dobu nego kod mlađih ljudi, i značajnim poboljšanjem dijagnostike pa se maligni tumori ranije otkriju. I pored bolje dijagnostike i dalje, kod nas i u svetu, oko 5 odsto malignih tumora pronalazi se i lečisamo kao metastaze, jer ne može da se otkrijemo gde se nalazi primarni tumor .
Karcinom je još uvek neizlečiv, ali ovakva konstatacija sve se opreznije iznosi. Naime, poznato je i dokazano da su prevencija, dakle nastojanje da do karcinoma ne dođe ili da se njegov nastanak odloži za kasnije životno doba, i rano otkrivanje tumora kada je on vrlo mali, daju odlične rezultate u borbi protiv ove opake bolesti. Sprovođenje širokog skrinigna kod stanovništva jeste skupa akcija koja zahteva odličnu organizaciju zdravstvene službe, ali rezultati na ranom otkrivanju karcinoma daleko prevazilaze materijalne zahteve. On podrazumeva da se promene otkriju dok još ne daju simptome bolesti, da preventivni pregled prođu zdravi ljudi. Za četiri lokalizacije karcinoma rano otkrivanje može značajno da dovede do poboljšanja preživljavanja i u ovim slučajevima skrining daje odlične rezultate. To su kod žena karcinom dojke, a najbolji skrining se radi masovnom mamografijom posle 45. odnosno 50. godine života u određenim vremenskim razmacima. Karcinom grlića materice takođe je „pogodan“ za skrining. Redovan ginekološki pregled i PAPA test, koji su jeftini i dostupni svakoj ženi, ostaju nezamenjivi preventivni pregled. Treći tumor koji se može rano otkriti je tumor debelog creva, i to hemotestom gde se mokroskopskim putem otkriva prisustvo krvi u stolici. Kod pacijenata kod kojih se dva puta ponovi pozitivan test radi se endoskopski pregled gde se otkrivaju maligni tumori, polipi ili neke druge promene koje krvare. Četvrti malignitet je rak pluća, koji je na žalost kod nas vodeći malignitet kod muškaraca, a sve izraženiji je i kod žena.