Apatinske ulice: Svetog Save – ulica lepih sećanja

Od prvog teksta posvećenog ulicama Apatina, pokušavamo da ih predstavimo na drugačiji način, od onoga koji nam se na prvi pogled nameće. Trudimo se da prikažemo koliki značaj ulice imaju za jedan grad i sve nas, bilo da u njima živimo ili kroz njih samo prolazimo. Jedna od onih ulica za koju je vezano najlepše životno doba, ono školsko, jeste ulica Svetog Save ili Franca Rozmana, kako se nekada zvala, a  kako je stariji Apatinci i danas, iz navike, zovu.

Za lik i delo Svetog Save (po rođenju Rastka Nemanjića) svi znaju, ali kako se u današnjem sistemu vrednosti one istinske vrlo lako zaboravljaju, iz poštovanja i dužnosti, podsetićemo vas ko je bio Sveti Sava i koliki značaj ima za Srpsku pravoslavnu crkvu i sve pravoslavce.

Sveti Sava je bio raški plemić iz vladarske porodice Nemanjića, uticajni diplomata i prvi srpski arhiepiskop. Srpska pravoslavna crkva ga slavi kao svog osnivača.

Najmlađi je sin velikog župana Stefana Nemanje i brat Vukanov i Stefanov. Uz podršku vaseljenskog patrijarha proglasio je samostalnost Raške crkve od Ohridske arhiepiskopije 1219. godine i postavio temelje današnje Srpske pravoslavne crkve. Od rimskog Pape je izdejstvovao kraljevsku krunu i suverenitet za tadašnju Srbiju.  Nakon krunisanja brata Stefana 1221. godine, radio je na jačanju crkvene organizacije, pokrštavanju "neznabožaca" i "jeretika" i iskorenjivanju raških bogumila.

Priredio je nekoliko dela, posebno namenjenih organizaciji crkve. Najznačajnija su: Zakonopravilo, Hilandarski tipik, Studenički tipik i Žitije Svetog Simeona. Na Svetoj Gori je, zajedno sa ocem Nemanjom, obnovio manastir Hilandar, a uz njegovo ime pominje se i osnivanje manastira Žiča u Srbiji.

Dan svetog Save, Savindan, obeležava se 27. januara po gregorijanskom, odnosno 14. januara po julijanskom kalendaru, kao crkveni praznik, i kao "školska slava" u Srbiji i Republici Srpskoj.
Zbog jakog Savinog kulta, srpsko pravoslavlje se naziva i svetosavlje.

Sveti Sava je umro 14. januara 1236. godine u Bugarskom gradu Trnovu.

Pomenuli smo da se Sveti Sava slavi kao školska slava, a upravo na samom početku ulice koja u Apatinu nosi njegovo ime, nalazi se velika Osnovna škola "Žarko Zrenjanin" kao i Osnovna muzička škola "Stevan Hristić". (pripadaju ulici Srpskih Vladara ali su najvećim delom u ulici Svetog Save).

Sportski savez Opštine Apatin smešten je takođe u ovoj ulici baš kao i nekoliko građevina koje bude sećanje na ne baš tako davnu prošlost - na staru dobru "Somborsku" radnju, zgradu Suda, časovničara Vinka Đanića, zgradu Rapida i nekada uspešnog građevinskog preduzeća "Marko Orešković". Tu se danas nalazi i Omladinsko-studentska zadruga Mašinac.

U ovoj ulici su nekada bili i zabavište ali i tada jedina mlekara u gradu, koje su se nalazile u delu Svetog Save, između ulica Stanka Opsenice i Dimitrija Tucovića.

Od nekoliko čuvenih apatinskih kafana koje su se nalazile u ovoj ulici, većina više ne radi pa ostaju samo priče o druženjima u "Balkan ekspresu", "Kecu" i "Zavičaju".

Cvećare su takođe zaštitni znak ulice Svetog Save, a na njenom kraju još iz vremena kada je jedna od najbogatijih Nemačkih porodica, Špajzer, poklonila zemljište gradu, nalazi se glavno gradsko groblje u sklopu kojeg je i mauzolej ove čuvene porodice.

Za ovu apatinsku ulicu su vezana sećanja na prve školske dane, prve ljubavi, prve uspehe ali i na sve one drage ljude koje smo voleli a koji više nisu sa nama. Upravo zbog navedenih razloga za ulicu Svetog Save u Apatinu možemo slobodno reći da je ulica lepih sećanja.

Franc Stane Rozman (27. mart 1911 – 7. novembar 1944), čije je ime ova ulica nekada nosila, bio je učesnik španskog građanskog rata i Narodnooslobodilačke borbe a proglašen je i za narodnog heroja Jugoslavije.